De vijf apen en de banaan
U heeft het onderstaande verhaal over de vijf apen vast wel eens gehoord. Zo niet, het is een fantastisch broodje aap verhaal over gedragsverandering. Maar waarschijnlijk zo herkenbaar voor management-goeroes dat het massaal overgenomen is om aan te tonen dat gedragsverandering een moeilijk onderwerp is. En als dat niet iets over ons ‘menselijk kopieergedrag’ zegt weet ik het ook niet meer!
Nooit gebeurd experiment
Volgend nooit gebeurd experiment wordt al jarenlang gebruikt als voorbeeld van gedragsverandering. Vijf apen worden in een kooi met een ladder gezet. De ladder staat midden in de kooi en daarboven hangt een banaan. Als één van de apen de ladder beklimt en bijna boven is gaan de sprinklers aan. En apen schijnen een hekel te hebben aan water. De aap weet dan ook niet hoe snel hij weer op de grond moet komen. De vijf apen weten inmiddels dat het een hopeloze missie is en geven de jacht op de banaan op. Dan wordt één van de apen uitgewisseld met een nieuw aap. Deze klimt uiteraard direct enthousiast de ladder op maar wordt door de andere vier apen onmiddellijk naar beneden getrokken en krijgt rake klappen.
De nieuwe aap waagt het niet meer de ladder op te klimmen. Dan wordt er nog een aap gewisseld. En wederom hetzelfde verhaal. De nieuw aap doet zet net zo hard mee om de aap eraf te trekken en te straffen. Dit gaat zo lang door tot alle apen gewisseld zijn. Niemand weet waarom, maar zodra er een aap de ladder op klimt moet er geknokt worden.
Het is natuurlijk een prachtig verhaal over gedragsverandering dat zeker parallellen heeft met de uitleg over organisatiecultuur. Ik denk dat iedereen dit wel herkent. Blijf dit voorbeeld dan ook vooral gebruiken!
CULTUUR: MONKEY SEE, MONKEY DO
Gewoontes vinden plaats zonder dat er vraagtekens bij gezet worden. Het zijn de onbeschreven regels. Gedrag en gewoontes worden van elkaar overgenomen. Maar ook de vooroordelen en aannames. U doet uw best om nieuwe medewerkers aan te trekken die hier verandering in gaan brengen. Bedenk, de kracht van de groep is veel groter dan die van het individu. Dus ‘gewenst gedrag’ kan ook snel afgeleerd worden. Daarom vind ik de aanvoerders de belangrijkste personen in een organisatie. Misschien de lastigste karakters om mee om te gaan, ze zorgen er wel voor dat er iets gebeurt en zijn in staat gedragsverandering te creëren. Meeknikkers rollen met de makkelijkste wind mee en vermijden kleerscheuren. Zeggen ja maar doen waarschijnlijk nee. Wat heeft u liever?